A LOMCE: Quid prodest?

Distraer significa apartar a atención dos asuntos que realmente nos ocupan (ou deberían ocuparnos).

Tan noble actividade, propia de magos, artistas, escritores e escritoras, ten o seu lado escuro cando se utiliza para enganar, timar ou roubar. Esta súa cara menos noble aparece cando ocupa ás persoas que teñen encomendados os asuntos importantes, isto é, aos poderes públicos. Cando son os nosos gobernantes quen deseñan maniobras de distracción que nos manteñen ocupados, mesmo discutindo entre nós - os cidadáns e cidadás - podemos estar certos de que, mentres tanto, algo ben feo andan a nos preparar.

Estes días escoito decote nos medios, leo nos xornais e mesmo teño discutido con familiares e amigos sobre a nova consideración da asignatura de relixión nos currículos que se deseñan na LOMCE. Que tempo máis miseráblemente desperdiciado, penso eu, distraídos con esta "maniobra", no canto de adicar a nosa atención aos cambios, estes si profundos, que nos sitúan - ben entrado xa o século XXI, nun sistema educativo que fai modernísima á reforma educativa do ano 70 do século pasado.

Que compute para as notas do alumnado unha asignatura confesional (ou a súa opción obrigatoria) - aínda que constitúa unha clara concesión ideolóxica e, de paso, unha aberración pedagóxica - non é o asunto central, non é a novidade que conforma o peor desta normativa. Esta lei, carente de fuste e apoiatura científica, bota por terra as ilusións de todos cantos participan na educación: pais e nais, profesorado e alumnado; sen diferenciar gustos, preferencias e/ou ideoloxías.

Recoméndovos a lectura do magnífico artículo da profesora Jover ao respecto. Reparade que, na súa impecable análise, non hai unha liña perdida coa asignatura de relixión.

Daquela, se esta cuestión da relixión non é máis que unha maniobra de distracción, cal é o asunto? De que nos hai que distraer? Preguntémonos - como Medea na traxedia grega - Quid prodest? Isto é: a quen beneficia? Quen agarda beneficiarse desta reforma? Os alumnos e alumnas? As familias? Os traballadores e traballadoras do ensino público? As persoas con dificultades económicas, sociais? Estes non serán.

Quid prodest scelus, is fecit. En latín: aquel a quen favorece o crime, foi quen o fixo.

Coidado coa carteira amigos e amigas, católicos ou non, conservadores ou progresistas, de esquerdas ou dereitas. Non sexa que vola "distraigan". Nesta carteira da educación vai o futuro dos vosos fillos e fillas. O máis valioso que temos.

O artículo de Guadalupe Jover aquí
"El horizonte roto de la escuela pública"

Plurilingüismo: outro camiño é posible

Hai uns días, o venres 19 de abril, tiven a honra de compartir unha táboa de experiencias no marco dos XV Encontros para a normalización lingüística. Falamos da realidade que - sobre a didáctica das linguas - percibimos nos centros educativos desde os diferentes ángulos que nos proporcionaban os variados perfís dos/as participantes.

E compartimos basicamente preocupación, porque a realidade que nos ilustraron Ana e Begoña (nais de alumnos) acerca do ensino das linguas que recibían os seus fillos era francamente preocupante. As apreciacións de Belén Escariz (profesora de infantil nun colexio público do Morrazo) e tamén as de Manuel García (profesor nun centro concertado de Compostela) incidían na mesma liña. As confusas liñas mestras da política educativa a respecto do uso e da didáctica das linguas nos centros de ensino nos remitía ao título da comunicación previa de Mariló Candedo: " Cara onde se leva o galego no sistema educativo?"

E aínda por riba eu tiña o encargo de achegar un chisco de optimismo da man do TIL (Tratamento Integrado da didáctica das Linguas) nos centros educativos, un camiño posible.

Rescato aquí tres ideas clave que intentei comentar no tempo mínimo do que dispuñamos. Ideas que queren ser constructivas. Ideas para irmos pensando nese outro camiño posible.

1) Primeira idea: Todos os centros son plurilingües
Plurilingües somos as persoas, non os centros, nin os lugares... mais se tomamos en conta ese plurilingüismo que se dá cita nos centros educativos, onde conflúen centos de persoas que falan, entenden e coñecen moitas linguas, entón si poderiamos dicir que, nese sentido, os centros educativos son profundamente plurilingües. Pero todos o son. Non os hai que non o sexan. O que sí hai son centros onde se vive de costas a esta realidade. Hainos tamén onde se implementan métodos de moi discutible eficacia para aprender linguas en xeral.

2) Segunda idea: Cuestión de metodoloxía
Este carácter plurilingüe é característico do xénero humano pero non é tratado do mesmo xeito en todas as sociedades. Hai lugares, moitos, onde se procura o contrario, a unificación lingüística. O noso entorno xeopolítico, a Comunidade Europea, pola contra, aposta claramente polo respeto, por fornecer dunha competencia comunicativa plurilingüe aos cidadáns como unha das apostas máis firmes para o desenvolvemento da sociedade. É precisamente ao abeiro da normativa europea onde se enmarcan as normativas normalizadoras das linguas minoritarias  (no seu número de falantes) e moitas veces minorizadas (no seu uso e valoración), caso da nosa lingua.

É neste contexto onde se enmarcan propostas pedagóxicas de innegable valor. A metodoloxía AICLE (Aprendizaxe Integrada de Contidos e Linguas) que sustenta as chamadas "Seccións bilingües", por exemplo, e o xa mencionado TIL, poderían fornecer ao profesorado de estratexias para mellorar as prácticas tradicionais de ensino de linguas que, as máis das veces, non acadan resultados valiosos.

Porén, estas propostas metodolóxicas, cando non se artellan correctamente, resultan inútiles - cando non prexudiciais - para os fins que perseguen. Dito doutro xeito: unha mala clase aínda o é peor se se imparte, por exemplo, nunha lingua estranxeira.

3) Terceira idea: O galego é a cerna do plurilingüismo galego
Esta é a idea clave. A nosa competencia comunicativa non depende tanto das linguas que coñecemos ou que somos capaces de utilizar canto da nosa capacidade para comunicarnos. Trátase máis ben dunha competencia común a todas as linguas que coñecemos, un sustrato menos visible e relacionado con moitos aspectos alén das linguas (pragmáticos, culturais...). Esta competencia común debería ser obxecto de atención para o profesorado de linguas. Debería ser a nosa ocupación compartida.

E aquí ven a clave: hai un punto de apoio para o desenvolvemento desta competencia comunicativa. E non é outro que a nosa lingua. A capacidade esencial de comunicarnos e de aprender a facelo en diferentes linguas medra e se desenvolve, como as pólas do castiñeiro, a partires do tronco, apoiándose nun primeiro coñecemento, nunha lingua primeira. É a cerna da competencia lingüística de cada quen: a súa lingua.

Os galegos temos unha lingua de noso. A cerna do noso plurilingüismo é a lingua galega. O ensino das linguas debería estar lonxe de repartos horarios, de desnortadas traducións ao inglés de aulas anticuadas, tanto como das insufribles didácticas forenses que aínda se practican en moitas aulas de galego e de castelán. As linguas deberían ter un tratamento integrado (entre elas e máis con outras áreas) na súa didáctica, respetuoso e - no caso dos alumnos e alumnas galegos - firmemente apoiado na lingua galega: a cerna do noso plurilingüismo.

Hai outro camiño posible. É este.

23 de abril. Día da elegancia

E ti es elegante? Queres ser elegante?

Sei que nestes tempos que vivimos non é doado saber o que é ou non é elegante, pero seguramente esto non foi doado en ningunha época. Resulta difícil escoller. Porque diso se trata, de escoller; e de escoller ben!

En fin, que teño a solución.

Elegancia é unha verba fermosa, sonora e suxestiva. O seu significado procede, esencialmente, do seu compoñente fundamental: o étimo indoeuropeo -LEG- que en tempos moi lonxanos significaba xuntar, recolectar... no grego antigo está emparentado con -logos- (discurso) e -légein- (falar, dicir, contar...); pero onde atopamos un clarísimo parentesco é no latino -LEGERE- que é - como ben saberedes - a orixe do actual "LER"

Daquela o verbo ler remite ao feito de escoller, de saber escoller, de escoller o mellor, o máis importante ou relevante, o axeitado... permite, axuda a ser inteLIXente e, por suposto, elegante.

En fin, volvendo ao principio desta entrada, se queres ser elegante? Pois xa sabes: escolle un bo libro e... a ler!

Feliz 23 de abril, día do libro... e da elegancia.

*Esta entrada está inspirada nun magnífico discurso do anterior ministro de Educación e Cultura, Ángel Gabilondo, nas postrimerías do seu mandato institucional.

Que foi da dislexia?

Leo hoxe nunha entrada do facebook que as autoridades médicas dos Estados Unidos alertan da proliferación de casos de TDAH (Transtorno de Déficit Atencional asociado á Hiperactividade) nos últimos anos. Chega o aviso nun momento en que eu xa andaba a ficar abraiado do que ten proliferado este síndrome polos eidos onde traballo. Coñezo unha aula onde máis dun 30% do alumnado está diagnosticado - e tratado farmacolóxicamente - de tal enfermidade!

En maio do pasado ano estudei un informe - moi detallado e tamén moi contundente nas súas conclusións - das autoridades sanitarias do País Vasco sobre o mesmo asunto, que fai fincapé na escalofriante escalada do uso de psicoestimulantes na poboación infantil e xuvenil e as perigosas relacións entre este incremento e a influencia da industria farmaceutica.

Comentei estas observacións cun profesor da Facultade de Medicina da Universidade de Santiago, bo coñecedor tamén da evolución destes fármacos nos Estados Unidos, por ver se era cousa miña ou ben este significativo aumento de casos podería ser alarmante. Contoume o caso dunha persoa do seu entorno familiar, unha docente, que lle fixera a mesma observación. El fíxolle a seguinte pregunta:

- E verdade que xa case non hai disléxicos?

Ao que esta profesora, despois duns intres de reflexión - os mesmos aos que me levou a min a devandita pregunta - contestou que si, que efectivamente xa había un bo tempo que non se daban casos de dislexia no seu centro.

Como se explica isto? Será que estes transtornos van por refachos? Funcianarán como as antigas pestes, andacios que medran por contaxio?

Ou serán, talvez, unha de tantas doses de papanatismo que consumimos decote nestes tempos?

Sexa o que sexa, centos, miles de pequenos da nosa comunidade están a consumir fármacos que, sen lugar a dúbidas, inflúen no seu comportamento, no seu carácter, nas súas vidas de nenos e nenas... posiblemente no seu futuro. E coma sempre, alguén debe estar a facer caixa!

Haberá que recapacitar.

Este vídeo, que xa coñezo desde hai tempo, paréceme moi suxestivo ao respecto.

Artículo sobre o informe das autoridades sanitarias estadounidenses
Informe do Departamento Vasco de Sanidade

Un agasallo! isto é magnífico!

Menuda sorpresa marabillosa levei! Déronnos un premio! A profe Natalia, que gusta de enredar coas tic e os seus alumnos e alumnas de quinto.

Moitas, moitas grazas! É unha grande ilusión saber que o noso blogue pode gustarvos e - por riba de todo - servirvos de algunha axuda.

Así pois, seguiremos as normas que conleva este agasallo fenomenal, que son as seguintes:

1º Exhibir a imaxe do premio

2º Poñer o nome do blog que nolo concedeu

3º Nominar a 10 blogues preferidos

4º Avisar a estes 10 blogues

5º Publicar as reglas

6º Comprobar que os blogues sigan estas regras

Polo tanto, quedanos por nomear aos nosos blogues "maneiros". Pois serán os seguintes:

http://engalego.blogspot.com

http://casadetolos.nireblog.com

http;//cadernodelingua.wordpress.com

http://sereassencadeas.blogspot.com/

http://bitacoracooperativa.blogspot.com

http://www.blogoteca.com/orecantodemik

http://bibliolaxe.blogspot.com

http://bemilladoiro.blogspot.com

http://englishsantome.blogspot.com

http://bibliomalveiras.blogspot.com

Estou moi agradecido polo agasallo maneiro que me enviastes. Ole!

Agardo seguir tendo novas sobre enredando e os seus enredos!

Ata pronto

Axudas para o fomento do uso do galego

A secretaría xeral de política lingüística ven de convocar axudas para proxectos de fomento de uso do galego nos centros educativos. Axudas que chegarán até os 2500€.
Está publicado no DOG do venres 23 de novembro.
Semella unha boa ocasión para rendibilizar esforzos, xa que moitas das iniciativas que xa están en marcha nos colexios e institutos ben poden acadar estes recoñecementos. Anímovos a plasmar as vosas ideas nun proxecto e presentalo nestes vindeiros días.
O prazo é de vinte días contados a partires desta data 23 de novembro.

Se queres consultar o texto íntegro da convocatoria proba esta ligazón:

Símbolos de Galicia

Despois de facer actividades ailladas co Edilim de Fran Macías en diferentes ocasións, por fín me decidín a rematar un libro completo: "Símbolos de Galicia: localización , a bandeira, o escudo, o hino". Ao tema xa lle tiña gañas desde hai tempo, a pesares de ter feito algo de xeito tanxencial en Etnonet 2.0 .
Por se a alguén lle serve nalgún momento, déixoa colgada na web do meu centro (CEIP O Piñeiriño).

Uso e promoción do galego no ensino.

Xa temos nova normativa para o uso do galego no sistema educativo. Publicouse no DOG o pasado venres, 29 de xuño e aporta algunhas novidades:

50% do horario lectivo en galego
Documentación e comunicacións institucionais en galego
Comeza un plan de formación para actualizarse (cursos de galego para docentes)
Este 50% das horas implica algunhas áreas e asignaturas que serán necesariamente en galego e outras que se adoitarán en decisións de centro. As normativas son as seguintes:

En primaria: matemáticas, coñecemento do medio e educación para a cidadanía
En secundaria: ciencias da natureza (tamén bioloxía e xeoloxía ademáis da física e química, ciencias sociais, xeografía e historia, matemáticas e educación para a cidadanía)

Accede ao texto do Decreto premendo aquí.

Arredor de María Mariño

Preséntovos unha recopilación de recursos dispoñibles na rede para traballar o día das letras e a persoaxe deste ano 2007: María Mariño.

Especialmente saliaentables os traballos en vídeo do Taller Lumiere (un grupo de profes do IES F. Asorey de Cambados). Tamén as actividades do Seminario Galán de estudos galegos e a colección de actividades ARDORA dos profes do CEP A. Magariños de Cambados.

Coma sempre recurrín aos mellores fondos de recursos educativos galegos-en-galego: O portal edugaliza.org, a web de Norberto, e... a blog do noso compañeiro Antón Vicente (que tamén aportou un recurso moi divertido e formativo: fórmula20.

Botade unha ollada a ver se vos serve de algo nestes días:

http://centros.edu.xunta.es/cfr/pontevedra/lgalegas/index.html

saúde

Crea actividades multimedia con ARDORA

A creación do compañeiro Xose Manuel Bouzán do CEIP de Palmeira non deixa de nos procurar incribles posibilidades para a creación de actividades educativas multimedia. Podes comprobalo sinxelamente entrando na web http://www.webardora.net/exemplos_gal.htm, ou ben comezando por explorar moitas aplicacións xa feitas na páxina do cole de Palmeira (que merece a pena visitar pola súa calidade e cantidade de contido de interese) http://centros.edu.xunta.es/ceipdepalmeira/Ánimo e a crear actividades. Quedo á espera de coñecer as vosas creacións.

Lingua galega e software libre

Presentouse o pasado venres en Santiago unha iniciativa interesante: a aposta pola promoción do uso do denominado "software libre" na nosa comunidade. Por moitos motivos: calidade, gratuidade (fundamental) e outro non menos importante, o seu carácter aberto, característica que posibilita - entre outras - a súa traducción ó galego.

Deste xeito camiñamos cara á normalización potenciando a presencia do galego nas novas tecnoloxías, achegando aplicacións útiles e moi atractivas con interfaces galegas e facendo presente a lingua nos eidos punteiros da sociedade.

Na web http://www.mancomun.org atopamos moita información sobre esta iniciativa. Dentro desta atopamos o programa de traducción compartida ENTRANS, no que podes participar achegando as túas suxerencias de traducción galega de aplicacións ou mesmo suxerir ferramentas intersantes para traducir.

Bótalle unha ollada e participa.

Etnonet (Enciclopedia interactiva de cultura galega)

Unha nova creación de Antón Vicente. Mellorando a anterior versión. Con esta ETNONET2 podes por a proba os teus coñecementos sobre a cultura galega respostando a unha serie de preguntas de opción múltiple, sinxelas e ilustradas con imaxes.
Proba a utilidade desta aplicación para os teus alumnos e alumnas. Está disponible no portal de edugaliza. http://www.edugaliza.org/dsc/Etnonet2/index.htm